Bu, kənd r-n mərkəzindən 40 km c.-ş.-də Şilyan çayının sol sahilində, Qaraməryəm – Müsüslü şose yolu kənarında yerləşir. Qədim türk tayfası olan Alpout öz adını tarixə həkk etmişdir. Məşhur Azərb. tarixçisi Həsənbəy Rumlunun (XVI əsr) Azərbaycan ərazisində yaşamış müxtəlif qəbilələr haqqında məlumatlarını əks etdirən “Axsanut-tavarix” (“Əhsən ət-tavarix”) kitabında alpavut (alpout) qəbiləsinin adı çəkilir. Beləliklə, həm arxeoloqların verdikləri məlumatlar, həm toponimlər bu regionun qədim zamanlardan tarixi dolğun hadisələrlə zəngin bir ərazi olduğunu göstərir.
Hacı Cəlil Əfəndi məscidi r-nun tarixən qədim məscidləri sırasına daxildir. Məscid Alpout k.-nin Aşağı Baş deyilən ərazisində yerləşir. Bu abidənin bir əsrdən çox yaşı vardır. Məscid XIX əsr abidələrindəndir. Məscid ölkə əhəmiyyətli memarlıq abidəsi kimi dövlət tərəfindən qorunur (INV 4270). Məscidi Hacı Cəlil Əfəndi tikdirib. Ona görə bu məscid Hacı Cəlil Əfəndi məscidi adlandırılır. Məscidin tikintisində bişmiş kərpic, kirəc və çay daşından istifadə olunub. Binanın şm. tərəfdəki divarının yuxarı hissəsində qara daşın üzərinə Azərbaycan dilində bu sözlər yazılıb: “Məscidi Hacı Cəlil Əfəndi tikdirmiş, sonralar davamçısı Hacı Əziz tərəfindən təmir olunmuşdur”. Məsciddən sovet hakimiyyəti illərində barama bəsləmə məntəqəsi kimi istifadə edilib.
Binanın ümumi sahəsi 240 kv.m, daxili hündürlüyü 4,5 m-dir. İbadət zalının sahəsi uzunu 20 m, eni 10 m olmaqla 200 kv.m-dir. Bu zal eyni anda 250 nəfərin birlikdə ibadət etmələri üçün əlverişlidir. Zalın işıqlı olması üçün 4 pəncərə binanın şərq divarında, 2 pəncərə şimal tərəfində olmaqla 6 pəncərəsi və zala daxil olmaq üçün 1 giriş qapısı vardır. Qapı şərq tərəfdəndir. Qapı və pəncərələrin tağvari formada olması bu qədim binaya xüsusi gözəllik verir. Şərq tərəfdən giriş qapısı önündə 4 m enində 10 dirək üzərində məscid boyu uzanan açıq eyvanı vardır. İbadət zalının daxilində qadınların ibadət edə bilmələri üçün arxa tərəfdən 4 m enində zal, eni boyu dayaqlar üzərində balkon qurulub. Həmin balkona çıxmaq üçün pilləkən məscidin eyvanındadır. Məscidin damı ağ dəmir örtüklə örtülmüş, minarəsi damın üzərində 3 m hündürlüyündədir. Minarə səkkizguşəli olub, güldəstə fomasındadır. Günbəzi dəmir təbəqə ilə işlənmişdir. Məscid müqəddəs abidə kimi həm dövlət, həm də kənd camaatı tərəfindən gözəl və təmiz bir şəkildə qorunub saxlanılır.
Mənbə: Azərbaycan Respublikası məscidlərinin ensiklopediyası. Bakı, 2001, s. 162;
İ.Musayev. “Göyçay rayonundakı dini abidələr və tarixi şəxsiyyətlər”, Bakı, İpəkyolu, 2014, s. 46-48.
