oyk., mür. Azərb.Resp. Göyçay r-nunun Qarabaqqal i.ə.v.-də kənd. Şirvan düzündədir. Tədqiqatçılara görə, oykonim XVI əsrdə Şirvanda məskunlaşmış qızılbaşların zülqədər tayfasına mənsub hacılar tirəsinin adını əks etdirir. Hacılıkənd variantında da qeydə alınmışdır. 

Əd.: “Azərbaycan toponimlərinin ensiklopedik lüğəti”, 1 cild, Bakı, “Şərq-Qərb”, 2007, s. 221

Hacalıkənd kəndi r-n mərkəzindən 6 km c.-ş.-də, Göyçay çayının sol sahilində yerləşir. Bu kənddə vaxtilə məscid olmuşdur. Amma abidə sovet hakimiyyəti illərində dağıdılmış, sonralar isə yenidən təmir edilməmişdir. Hal-hazırda bina çox yarar­sız vəziyyətdədir. Bu gün bu binadan mal tövləsi kimi istifadə olunur.

Bu məscidin tarixi XIX əsrin əvvəllərinə təsadüf edir. Kənd sakini F.Üzeyirovanın atasından eşit­diyinə görə, məscidi onun ulu babası Məğribi kişi tik­dirmişdir. Məscid çiy kərpicdən tikilmiş, dam örtüyü kirəmit örtüklə örtülmüşdür. Əfsuslar olsun ki, bu gün həmin məsciddən heç bir əsər-əlamət yoxdur.

Mənbə: İ.Musayev. “Göyçay rayonundaki dini abidələr və tarixi şəxsiyyətlər”, Bakı, İpəkyolu, 2014, s. 49

əl-hac Hüseyn Əfəndi əş-Şəkəristani əl-Qaraqoyuni əş-Şirvani ən-Nəqşibəndi (1824, Şirvan xanlığının, Sərdərin mahalının Şəkər k.–1880, Ağsu r-u) – din xadimi.

Atası Həsən Ağakişi oğ­ludur. Hacı Hüseyn Əfəndi Külüllü k.-də tədris və irşad fəaliyyəti göstərən Şeyx Hacı Əhməd Əfəndiyə intisab et­miş, zahiri elmlərlə yanaşı Nəqşibəndiyyə məktəbindən qaynaqlanan batini biliklərə də yiyələnmişdir. Mürşi­di 1855 ildə Tambova sürgün edilərkən Hacı Hüseyn Əfəndi təsəvvüfi fəaliyyətə hazır idi. O, xilafənamə al­maqla bərabər şeyxinin zahiri və batini təhsil görmüş qızı Hacı Gülpəri ilə evlənmək şərəfinə də nail olmuşdur. Bu zaman şeyxlərin təqib olunması ilə əlaqədar uzun müddət təsəvvüfi fəaliyyət gizli həyata keçirilirdi. Səbəb, Dağıstan və Çeçenlərdə Nəqşibəndiyyə müridlərinin li­derlik fəaliyyəti və ruslarla müharibə aparan türklərdə həmin təriqətin üstünlük təşkil etməsi idi. Lakin 1856 ildə Krım müharibəsi, 1859 ildə Qafqaz müharibəsi başa çatdı. İmperiyanın radikal siyasətində yumuşalma və yerli nüfuz sahibləri ilə razılaşma nəzərə çarpır.

(XIX əsrin sonu, Şamaxı–XX əsrin əvvəlləri) – din xadimi.

Potu k-də vaxtilə çox böyük və elmli insanlar imamlıq etmiş, insanlara dinlərini öyrətmişdir. Bu in­sanlardan biri də XIX əsrin sonu XX əsrin əvvəllərində yaşayan Hacı Mehdi Axund olmuşdur. Onun əslən Şamaxıdan olduğunu və 1850 illərdə gəlib burada məskunlaşdığını deyirlər. Hacı Mehdi Axund 1915-37 illərdə həm Potu k. məscidində, həm də r-n Yuxa­rı məscidində axundluq etmişdir. O hər zaman insanla­rı haqqa çağıran bir insan olmuşdur. Məscid tikdirmək istəyən insanlara belə deyərmiş: “Gedin Allah yolunda mallarınızın zəkatını verin, həcc ibadətinizi yerinə yeti­rin, daha sonra məscid tikdirərsiniz”.

(XIX əsrin sonu XX əsrin əvvəlləri) – din xadimləri.

Hacı Qiyas Əfəndi və Hacı Zakir Əfəndi XIX əsrin sonu XX əsrin əvvəllərində yaşamış İslam alimlərindəndilər. Soyu Əfəndilər nəslinə mənsub olan Hacı Qiyas və Hacı Zakir Əfəndinin atası Rəsul Əfəndi, babası isə Əfəndi baba adı ilə tanınmış Məhəmməd Əfəndi olmuşdur. Hacı Qiyas və Hacı Zakir Əfəndi öz dövrünə görə ta­nınmış insanlardan olmuşlar. Dövrünün açıq gözlü ali­mi kimi tanınan Hacı Qiyas və Hacı Zakir Əfəndi haq­qında çoxlu məlumat toplamaq istəsək də, istəyimizə nail ola bilmədik. Kənd sakini Rəşad Əfəndi bizlərə Hacı Qiyas Əfəndinin harada təhsil aldığı haqqında bir az məlumat verdi. Onun dediklərinə görə, Hacı Qiyas Əfəndi Türkiyədə İstanbul Universitetində oxumuşdur. Sözlərini qüvvətləndirərək o, Qiyas Əfəndinin hüsnü xəttinin bu gündə İstanbul Universitetində qorunub-saxlandığını qeyd etdi.

(Rəhim Məhəmməd oğlu Əfəndizadə), (1862, Göyçay r-nunun Qaraman k.,–1924, Göyçay r-nunun Qaraman k.) – maarifçi, pedaqoq, ilahiyyatçı, din xadimi, xeyriyyəçi.

Rəhim Məhəmməd oğlu Əfəndizadə Göyçayın Qaraman k.-də Şirvanın ziyalı şəxsiyyətlərindən Məhəmməd Əfəndinin ailəsində anadan olmuşdur. Ərəb və fars dillərində mükəmməl mədrəsə təhsili almış Məhəmməd kişi kiçik oğlu Rəhimə qələm tutmağı, yazı yazmağı öyrətmişdir. Rəhimdə yazmağa, oxumağa xüsusi marağı görən atası ona evdə savad öyrətdikdən sonra məhəllə məktəbinə vermişdir. Kiçik Rəhim təhsil aldığı məktəbdə əslən Kürdəmirdən olan Molla Cəbrayıl Əfəndidən ərəb və fars dillərini öyrənmişdir. O, Rəhimdə olan xüsusi marağı görüb onunla daha ciddi məşğul olmağa başlayır. Rəhim burada ərəb və fars dillərini öyrənərək, Qurani-Kərimin müqəddəs müddəalarına yiyələnir. Mədrəsə təhsilini tamamlayan Rəhim Əfəndi 1878 ildə Göyçayda ilk açılan yeni məktəbdə təhsilini davam etdirir. Burada müəllimi Hacı Əhməd Əfəndi olur, rus, fars, ərəb dilləri, hesab, ana dili fənlərindən dərs keçir. 1883 ildə həmin məktəbin ilk mə­zunlarından olan gənc Rəhim təhsilini davam etdirmək üçün Qori müəllimlər seminariyasında oxu­maq istəsə də, bəzi səbəblər üzündən ora gedə bilmir.

Hacı Süleyman Ustad ibn Həsən əş-Şəkəristani Qaraqoyuni (1830, Göyçay r-nunun Şəkər k.-?) – din xadimi.

Əl-Hac Hüseyn Əfəndi Şirvaninin qardaşıdır. Hacı Hüseyn Əfəndi ilə birlikdə Külüllü Hacı Əhməd Əfəndiyə intisab etmişdir. Zahiri və batini elmlərdə uğur qazanan Hacı Süleyman Ustad Hacı Əhməd Əfəndinin Tambova sürgün edilməsindən sonra Hacı Hüseyn Əfən­diyə xəlifəlik etmiş, onun vəsiyyətinə rağmən vəfatından sonra (1880) irşad məqamına keçmişdir. Hacı Süleyman Ustadın Çar Rusiyasına dərin nifrət bəslədiyini söyləyirlər. Onların hər bir addımına, hətta məktəb açmasına belə pis baxmışdır. Odur ki, dəfələrlə həbs olunmuşdur. M. Mahmudbəyov rəvayət edir ki, Kalvada (Ağsu r-u) yeni üsulla məktəb açıldıqdan sonra (1889) Hacı Süleyman bir daha Kalvaya ayaq bas­mır və buradan rus iyinin gəldiyi üçün müridlərə xeyir-duasını verə bilməyəcəyini söyləyir.

Bu ziyarətgah r-n Cəyirli k. qəbristanlığımn ərazisindədir. Üzərində 4 m enində, 5 m uzunluğun­da bişmiş kərpicdən günbəz ucaldılmış bu qəbrin sahibi Hacı Xəlil baba olmuşdur. Hacı Xəlil baba təxminən XVI əsrin sonu XVII əsrin əvvəllərində yaşamışdır. Hacı Xəlil Əfəndi bu əraziyə sonradan gəlmişdir. Onun nəslindən olan M.İsmayılovun dediklərinə görə, Hacı Xəlil baba Kür qırağından olmuşdur. Maldarlıqla məşğul ol­duqlarına görə, onlar Ucarm Şilyan k-nə gəlmişlər. Bu k-ə gəldikdən sonra Hacı Xəlil babanı bu k-də su işlərinə baxması üçün ağsaqqal seçiblər. Bir gün baba əbasını çıxarıb yerə qoyur və bir gənc oğlan gəlib bu it-yatmaz kimindir deyir. Bu hadisədən çox üzülən baba, bir yerdəki ağsaqqala hörmət yoxdur o yerdə yaşamağa dəyməz demiş və oradan ayrılaraq Göyçay r-nunun Qızılağac k-nə gəlmiş və burada məskunlaşmışdır. Hacı Xəlil Əfəndinin yaşadığı ərazilər bu gün ocaq kimi bilinməkdə, bu yerlər ziyil piri, yara piri kimi tanınmaq­dadır. Hacı Xəlil babanın nəsli hamısı şeyx, övladları­nın hamısı hacı olmuşdur. Çərəkə k-ində olan övliya Qədir baba, Məcid baba Hacı Xəlil babanın qız övladlarındandır.

Mənbə: İ.Musayev. “Göyçay rayonundaki dini abidələr və tarixi şəxsiyyətlər”, Bakı, İpəkyolu, 2014, s. 109-110

oyk., sadə. Azərb.Resp. Göyçay r-nunun Yeniarx i.ə.v.-də kənd. Şirvan düzündədir. Yaşayış məntəqəsini XIX əsrdə Şirvanda yaşayan ağabəyli elatına mənsub və başçısı hacı olan ailələr saldığına görə belə adlandırılmışdır. Oykonim “ağabəylilərin hacıya mənsub hissəsi” mənasındadır.

Əd.: “Azərbaycan toponimlərinin ensiklopedik lüğəti”, 1 cild, Bakı,“Şərq-Qərb”, 2007, s. 218

Hacıağabəyli k. məscidi yeni tikililərdəndir. Məscid 1998 ildə tikilmişdir. Məscidi Molla Bilal Əfəndi öz şəxsi vəsaiti hesabına tikdirmişdir.