(11.2.1926, Göyçay r-nunun Ləkçıplaq k. – 27.11.1982) –şərqşünas alim, filologiya ü.f.d. (1971).
ADU-nun (indiki BDU) Şərqşünaslıq fakültəsini bitirib, ömrünün sonuna kimi AMEA-da müxtəlif vəzifələrdə işləyib. Qarayev 1960-66 illərdə Respublika Əlyazmalar Fondunda (indiki Məhəmməd Füzuli adına Əlyazmalar İnstitutu), 1966-72 illərdə Nizami adına Ədəbiyyat İnstitutunda işləyib. Qarayev 1971 ildə “XIX əsr Azərbaycan ədəbi məclisləri” mövzusunda namizədlik dissertasiyası müdafiə edib.
1972 ildən ömrünün sonuna kimi yenidən AMEA Məhəmməd Füzuli adına Əlyazmalar İnstitutunda çalışıb. Qarayevin elmi fəaliyyətinin əsas hissəsi XIX əsr ədəbi məclislərinin və onların fəal üzvlərinin tədqiqinə həsr olunub. XIX əsrdə Azərb.-da təşkil olunmuş ədəbi məclislərinin fəaliyyətini ilk dəfə sistemli şəkildə Qarayev tədqiq edib. O, ilk dəfə Mirzə Həsən Qarabağinin yaradıcılığını kitab halında 1973 ildə nəşr etdirib. “Seçilmiş əsərləri” adlı bu kitaba Mirzə Həsən Qarabağinin qəzəlləri, rübailəri, mənzum məktubları, təmsilləri, nəsihətnaməsi daxil edilib. Ölümündən sonra “Poetik məclislər” kitabı işıq üzü görüb. Bundan əlavə, Qarayev çoxsaylı dəyərli məqalələrin də müəllifidir. N.Qarayevin işıq üzü görməyən kitabları da vardır. Belə ki, o, Həsənəli xan Qaradağinin yaradıcılığını araşdırıb, onun şeirlərini toplayaraq kitab şəklində tərtib edib, Zöv’i “Divan”ını çapa hazır vəziyyətə gətirmişdir. Hazırda bu kitablar AMEA Əlyazmalar İnstitutunun elmi arxivində mühafizə olunmaqdadır. Qarayev Mir Möhsün Nəvvabın “Təzkireyi Nəvvab” əsərinin farsca hissələrini tərcümə edib, türkcə mətnlərinin transliterasiyasını həyata keçirib və həmin əsəri tərtib edərək nəşrə hazırlayıb. Qarayevin çapa hazırladığı Nəvvab təzkirəsinin əlyazma və makina çapı variantları hazırda AMEA Əlyazmalar İnstitutunun elmi arxivində saxlanılıb. Nəhayət, alimin 1980 ildə nəşrə hazırladığı “Təzkireyi-Nəvvab” 19 il sonra, 1998 ildə Azərb. nəşriyyatında işıq üzü görüb.
Qarayevin vəfatından sonra filologiya ü.f.d. Vüsalə Musalı tərəfindən hazırlanaraq 2010 və 2012 illərdə çap edilmiş “XIX əsr Azərbaycan ədəbi məclisləri” (Bakı, Nurlan, 2012, 325 s.) adlı monoqrafiyası olduqca qiymətli tədqiqat əsəridir. Bu kitab müəllifin namizədlik dissertasiyası əsasında nəşrə hazırlanıb. Monoqrafiyada XIX əsrdə Azərbaycanın müxtəlif şəhərlərində fəaliyyət göstərmiş “Divani-hikmət”, “Gülüstan”, “Əncümənüs-şüara”, “Fövcül-füsəha”, “Beytüs-səfa”, “Məclisi-üns”, “Məclisi-fəramuşan”, “Məcməüs-şüara” kimi ədəbi məclislərin fəaliyyəti təhlil olunub, bu məclislərin iştirakçılarının həyat və fəaliyyəti öyrənilib.
Mənbə: Vüsalə Musalı. XIX əsr ədəbi məclisləri Nəsrəddin Qarayevin tədqiqatlarında // Nəsrəddin Qarayev. XIX əsr Azərbaycan ədəbi məclisləri. Bakı, 2012 (Nəşrə hazırlayan və elmi redaktoru, filologiya üzrə fəlsəfə doktoru Vüsalə Musalı), s. 3-10.
